II. Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Nad Tanwią”

Zapraszamy Państwa na ścieżkę przyrodniczo-dydaktyczną ”Nad Tanwią” biegnącą doliną rzeki Tanew i ukazującą m in. kaskady wodospadów, które w plebiscycie dziennika Rzeczpospolita zostały uznane jako jeden z "7 Cudów Polskiej Natury". Ścieżka rozpoczyna się od parkingu leśnego, położonego tuż przy moście na początku miejscowości Huta Szumy, przy drodze Susiec – Cieszanów. Na parkingu znajdziemy drewniane stoły, ławy, kosze na śmieci oraz sanitariaty. Stoi tam również tablica informacyjna z przebiegiem ścieżki. Trasa jest oznakowana białymi kwadratami z czerwonym ukośnym paskiem a jej długość wynosi ok. 3 km. Na jej trasie ustawiono 14 poniżej opisanych tablic informacyjnych (przystanków).

• Wyruszamy na trasę kierując się na północny zachód. Po około 100 m dochodzimy do Przystanku Nr 1 – „Bór sosnowy” – tablica przedstawia wiele szczegółowych informacji na temat sosny – drzewa będącego głównym gatunkiem Puszczy Solskiej

• Idąc dalej schodzimy w dół i wkrótce dochodzimy do rzeki Potok Łosiniecki. Przechodzimy przez kładkę i docieramy do Przystanku Nr 2 – „Łąka śródleśna” – z tablicy dowiemy się co to są łąki, gdzie występują i jakie jest ich znaczenie dla środowiska przyrodniczego oraz człowieka.

• Opuszczamy dolinę rzeki , skręcamy w prawo,  wspinamy się na wierzchowinę i wchodzimy znów do boru sosnowego świeżego. W podroście i podszyciu widzimy młode świerki, jodły oraz sztucznie wprowadzone buki. Dochodzimy do Przystanku Nr 3 – „Ściółka leśna” – tutaj dowiemy się jak ważna jest ściółka w ekosystemie, i dlaczego ta delikatna warstwa powinna być chroniona.

• Skręcamy w lewo i po około 300m dochodzimy do Przystanku Nr 4 – „Podszyt bukowy” – stojąca tu tablica wyjaśni nam pojęcie „podszytu” oraz znaczenie dolnej warstwy roślinnej , czyli krzewów i młodych drzew (np. młodych buków) w drzewostanach sosnowych rosnących na ubogich siedliskach borowych.

• Po kolejnych 300 m dochodimy do rozległej polany na której zlokalizowano Przystanek Nr 5 – „Bór świeży” – drzewostan buduje w nim sosna z udziałem świerka i jodły, podrost i podszyt tworzą: świerk, kruszyna i jarząb, w runie zaś zobaczymy takie gatunki jak: borówka czernica i brusznica, orlica, siódmaczek, kosmatka owłosiona oraz liczne mchy.

• Znajdujemy się na skraju rezerwatu ”Nad Tanwią” – słychać już szum wodospadów. Wchodzimy do typowego boru jodłowego gdzie usytuowany jest Przystanek Nr 6 – „Las naturalny” – podziwiamy piękny fragment starodrzewu jodłowego z pojedynczymi dorodnymi sosnami i świerkami. Niektóre jodły osiągają 40 m wysokości i ponad 3 m obwodu. Warstwę krzewów tworzą tu podrost jodłowy, kruszyna, jarząb oraz bez koralowy i leszczyna. W runie m. in. borówka czarna, szczawik zajęczy, konwalijka dwulistna, malina właściwa i widłak jałowcowaty.

• Ruszamy dalej. Schodzimy z wierzchowiny w dolinę Tanwi. Napotykamy Przystanek Nr 7 – „Szumy” – znajdujemy się na terenie rezerwatu „Nad Tanwią”. Rezerwat ten został utworzony w 1958 r. na powierzchni 48 ha w celu zachowania w stanie naturalnym unikalnego krajobrazu dolin Tanwi i Jelenia w miejscu przełomu tych rzek przez strefę krawędziową Roztocza. Największą osobliwością rezerwatu są 24 progi skalne w korycie Tanwi, tworzące niezwykle malownicze wodospady. Miejsce jest niezwykle urokliwe, dlatego warto tu zostać dłuższą chwilę.

• Kiedy już nasycimy oczy idziemy kilkadziesiąt metrów w dół rzeki i po drewnianym mostku przechodzimy na drugą stronę. Dalej idziemy po jej południowym brzegu w górę Tanwi. Po chwili jesteśmy przy Przystanku Nr 8 – „Las grądowy” – zamieszczony opis dotyczy lasu grądowego po drugiej stronie rzeki.

• Dalej ścieżka biegnie nad wodą u podnóża stromego i urwistego brzegu. Należy uważać aby nie wpaść do wody. Jest tu szczególnie ślisko po deszczu. Kiedy kończą się ostatnie progi dolina rozszerza się i wchodzimy na rozległą łąkę. Rzeka płynie zakolami podmywając miejscami urwiste brzegi. Dochodzimy do Przystanku Nr 9 – „Wiosenne wypalanie traw” – tablica informuje nas o szkodliwości i niebezpieczeństwie tego powtarzającego się wiosennego procederu.

• Wkrótce ścieżka znowu zbliża się do rzeki i pojawia się kilka kolejnych, imponujących progów skalnych. Dochodzimy do mostu w pobliżu parkingu skąd rozpoczęliśmy wędrówkę. Przechodzimy na drugą stronę mostu (drogi) i zaraz za nim schodzimy na drugi brzeg Tanwi.  Trasa wiedzie w górę rzeki. Po chwili jesteśmy na Przystanku Nr 10 – „Tanew” – tablica zawiera wiele ciekawych informacji na temat niezwykłej rzeki.

• Idąc dale natrafiamy na tablicę „Mrówki – mali strażnicy lasu” a wkrótce osiągamy Przystanek Nr 11 – „Łęg jesionowo-olszowy” – mamy tu dość rozległe obniżenie podmokłej doliny Tanwi, porośnięte głównie przez olchę oraz kruszynę i czeremchę w podszycie.

• Idąc w górę Tanwi zauważamy że rzeka zaczyna meandrować. Dochodzimy do miejsca gdzie w 1901 r. przyszły Naczelnik Państwa Polskiego – Marszałek Józef Piłsudski przekroczył przy pomocy leśników granicę zaboru rosyjskiego i austriackiego. Opowiada o tym tablica informacyjna. Po drugiej stronie rzeki znajduje się pomnik upamiętniający to wydarzenie.

• Stąd nasza ścieżka ostro skręca w lewo, na północ odchodząc od rzeki. Wchodzimy znowu do drzewostanu sosnowego. Niebawem dochodzimy do Przystanku Nr 12 – „Miejsce historyczne” – stoi tu drewniany krzyż i kamienny obelisk poświęcony prof. Janowi Miklaszewskiemu. To właśnie on , jako ówczesny kontroler w lasach Ordynacji Zamojskiej, zorganizował przeprawę przez granicę J. Piłsudskiego, przebranego w mundur leśnika.

• W niewielkiej odległości za pomnikiem ścieżka skręca w lewo. Wychodzimy na skraj zrębu z niedawno założoną uprawą leśną. Widzimy na jej powierzchni pozostawione z rzadka pojedyncze stare sosny jako nasienniki (do naturalnego obsiewu). Dochodzimy do Przystanku Nr 13 – „Dokarmianie zwierzyny” – zobaczymy tu typowy paśnik i lizawkę na sól dla zwierząt leśnych.

• Idąc dalej borem, sosnowym dochodzimy do Przystanku Nr 14 – „Dary lasu” – dowiemy się tu jakie złożone funkcje pełni las oraz jak wiele wymiernych i niewymiernych korzyści przynosi on człowiekowi.

Około 100 m dale dochodzimy spowrotem do parkingu.